Xét nghiệm TPHA

1.Định nghĩa

Xét nghiệm TPHA (Treponema pallidum) là một phương pháp phát hiện kháng thể đặc hiệu vi khuẩn giang mai. Đây là một loại xét nghiệm huyết thanh học giúp chẩn đoán xoắn khuẩn giang mai – một loại bệnh hoa liễu do xoắn khuẩn Treponema palladium gây ra và lây truyền qua đường sinh dục.

2. Xét nghiệm TPHA định tính

Đây là phương pháp để xác định có hay không có kháng thể TPHA trong huyết thanh người bệnh mà không định lượng được hiệu giá kháng thể là bao nhiêu. Vì vậy xét nghiệm TPHA định tính chỉ có giá trị trong chẩn đoán mà không theo dõi được quá trình điều trị bệnh

TPHA định tính được tiến hành như sau:

• Bảo quản sinh phẩm ở nhiệt độ phòng.
• Pha loãng huyết thanh theo tỷ lệ chia 1:20. Huyết thanh pha loãng với tỷ lệ 1/20 ở ống nghiệm (giếng) số 1 và nhỏ vào giếng số 2 và thứ 3.
• Nhỏ control cell – tế bào không gắn kháng nguyên vào giếng thứ 2 (với độ pha loãng của huyết thanh là 1/80).
• Sau đó, nhỏ test cell – dung dịch tế bào gắn kháng nguyên giếng thứ 3 ( độ loãng huyết thanh 1/80).
• Tiến hành lắc nhẹ phiến nhựa hoặc sử dụng máy phân tích rung ở tốc độ nhất định khoảng 5 phút.
• Đậy khay lại và giữ nguyên nhiệt độ phòng từ 45-60 phút sẽ cho ra kết quả.

Nhận định kết quả của xét nghiệm tpha định tính sẽ dựa trên điều kiện phản ứng: Giếng có chứa mẫu bệnh phẩm với dung dịch tế bào không có gắn kháng nguyên phải có tế bào lắng xuống đáy giếng thành một nút đỏ (với nồng độ pha loãng là 1/80), tức là kết quả âm tính. Khai làm xét nghiệm cần làm kèm theo các mẫu chứng và mẫu xét nghiệm chứng dương phải dương tính và mẫu xét nghiệm chứng âm cũng phải âm tính.

2. Xét nghiệm TPHA định lượng

Xét nghiệm TPHA định lượng là xét nghiệm ngưng kết hồng cầu thụ động, giúp phát hiện và chẩn đoán các kháng thể chống lại tác nhân gây bệnh giang mai.

Xét nghiệm định lượng TPHA được chỉ định tiếp theo khi bệnh nhân đã có xét nghiệm “TPHA định tính” dương tính, nhằm định lượng hiệu giá kháng thể kháng giang mai trong máu (dương tính với tỷ lệ pha loãng huyết thanh cao nhất), nhằm sử dụng trong theo dõi hiệu quả sau điều trị bệnh giang mai.

Đọc kết quả xét nghiệm TPHA định lượng

– Đối với kết quả xét nghiệm quả dương tính mạnh: 

• Dung dịch tế bào không gắn kháng nguyên: Tế bào lắng đọng tạo một lỗ nhỏ ở dưới đáy. 
• Dung dịch tế bào gắn kháng nguyên: Tế bào ngưng kết lại và dàn mỏng 1 lớp bao phủ toàn bộ phần đáy ống nghiệm.

– Nếu kết quả dương tính yếu:

• Dung dịch tế bào không gắn kháng nguyên: Nó lắng đọng tạo thành một lỗ nhỏ như nút dưới đáy.
• Dung dịch tế bào gắn kháng nguyên: Tế bào ngưng kết lại rồi dàn mỏng 1 lớp tầm 1/3 nằm ở đáy ống nghiệm.

– Trường hợp kết quả âm tính:

• Dung dịch tế bào không gắn kháng nguyên: Tế bào lắng đọng tạo một lỗ nhỏ như nút dưới đáy.
• Dung dịch tế bào gắn kháng nguyên sẽ lắng đọng, hình thành một lỗ nhỏ như nút dưới đáy.

– Nếu kết quả không xác định:

• Dung dịch tế bào không gắn kháng nguyên thì tế bào lắng đọng. Qua đó, một lỗ nhỏ như nút hình thành ở đáy.
• Dung dịch tế bào gắn kháng nguyên: Tế bào lắng đọng tạo hình chiếc nhẫn bọc viền bao xung quanh.

– Nếu kết quả cho phản ứng không đặc hiệu:

• Đối với cả 2 loại dung dịch đều cho phản ứng dương tính. Trường hợp mẫu ngưng kết với ống nghiệm chứa Control cell và Test cell thì phải làm lại:
• Nhỏ khoảng 100 microlit bệnh phẩm vào ống nghiệm rồi đổ 400 microlit control cell vào.
• Thực hiện trộn đều hỗn hợp và ủ 1 tiếng ở nhiệt độ phòng. Sau đó, ly tâm 1000 vòng trong 15 phút. Cuối cùng, sử dụng pipet và bóng thổi hút lấy nước nổi trên bề mặt với tỷ lệ 1:5.