Xét nghiệm CA 19-9
1.Định nghĩa
CA 19-9 là một chất chỉ điểm khối u được sử dụng trong chẩn đoán, đánh giá phản ứng của bệnh nhân với điều trị và theo dõi bệnh nhân ung thư tuyến tụy hoặc gan – mật.
2. Dải tham chiếu: Chỉ số định lượng CA 19-9 bình thường trong huyết tương hoặc huyết thanh là ≤ 37 U/mL.
– Độ nhạy và độ đặc hiệu
- Độ nhạy của CA 19-9 trong chẩn đoán phân biệt và theo dõi người bệnh ung thư tụy từ 70-87 UI/ml , không có mối liên quan giữa kích thước khối u với nồng độ CA 19-9. Tuy nhiên, nồng độ CA 19-9 huyết tương ở mức ≥ 1000 UI/ml thường có di căn xa.
- Độ đặc hiệu của CA 19-9 trong chẩn đoán ung thư đường mật trong gan từ 50 – 75%.
3. Nguyên nhân tăng nồng độ CA 19-9
- Ung thư tụy: 80%. Ung thư đường mật (hepatobiliary cancer): 22 – 51%.
- Ung thư dạ dày: 42%. Ung thư đại trực tràng: 20% và kết hợp với tiên lượng rất xấu.
- Xơ hóa thành nang (cystic fibrosis).
4. Nguyên nhân giảm nồng độ CA 19-9
Điều trị có hiệu quả ung thư nguyên phát (Vd: ung thư tụy) hoặc cắt bỏ được khối u hoàn toàn.
5. Các yếu tố góp phần làm thay đối kết quả xét nghiệm CA 19-9
- Nồng độ CA 19-9 huyết thanh tăng lên ở bệnh nhân có tình trạng vàng da, tắc mật.
- Các đối tượng có kháng nguyên nhóm máu Lee A-B sẽ không tổng hợp được CA 19-9 (5 – 10% dân số).
- Nồng độ Bilirubin, Triglyceride máu cao.
- Chế độ dinh dưỡng không hợp lý: Ăn nhiều thức ăn nhanh, chứa nhiều dầu mỡ, thừa chất béo, ít rau xanh và trái cây,…
- Trong gia đình có người mắc ung thư tụy.
- Lười vận động, thừa cân, béo phì,…
