Mỗi khi thời tiết chuyển lạnh vào cuối năm, nhiều người mắc bệnh hen suyễn thường cảm thấy tình trạng bệnh trở nên nặng nề hơn. Những cơn ho, khó thở, tức ngực hay khò khè xuất hiện thường xuyên hơn, gây ảnh hưởng không nhỏ đến sinh hoạt và chất lượng cuộc sống. Vậy tại sao mùa lạnh lại khiến bệnh hen suyễn trở nên trầm trọng? Cùng SBB Healthcare tìm hiểu những nguyên nhân chính và cách kiểm soát bệnh hiệu quả trong giai đoạn này.
Không khí lạnh và khô là một trong những yếu tố chính kích thích cơn hen bùng phát. Khi hít phải không khí lạnh, đường thở của người bệnh dễ bị co thắt, khiến luồng khí lưu thông trong phổi bị cản trở. Niêm mạc đường hô hấp cũng trở nên khô hơn, mất đi lớp bảo vệ tự nhiên, tạo điều kiện cho virus, vi khuẩn dễ dàng xâm nhập. Kết quả là người bị hen có thể xuất hiện các triệu chứng như ho, thở khò khè, tức ngực hoặc khó thở.
Theo các chuyên gia, sự thay đổi nhiệt độ đột ngột giữa môi trường trong nhà ấm áp và ngoài trời lạnh buốt cũng là yếu tố làm kích thích phản ứng viêm trong phế quản. Chính vì vậy, người mắc hen suyễn cần đặc biệt lưu ý giữ ấm cơ thể, nhất là vùng ngực, cổ và mũi họng khi ra ngoài trời lạnh.
Mùa lạnh khiến không khí trong nhà thường bị bí, kém lưu thông. Việc đóng kín cửa sổ, hạn chế mở quạt hay máy lạnh để giữ ấm lại vô tình khiến bụi bẩn, nấm mốc, lông thú cưng và các tác nhân dị ứng khác tích tụ nhiều hơn trong không gian sống. Đây chính là nguyên nhân phổ biến khiến người bệnh hen suyễn dễ tái phát hoặc trở nặng vào thời điểm này.
Ngoài ra, chăn màn, rèm cửa, thảm trải sàn hoặc gối nằm lâu ngày không được vệ sinh kỹ cũng là nơi trú ngụ của mạt bụi – một tác nhân gây dị ứng rất phổ biến. Việc tiếp xúc thường xuyên với các chất gây dị ứng này có thể kích thích phản ứng viêm trong đường hô hấp, làm xuất hiện các cơn co thắt phế quản và khó thở.
Cuối năm là thời điểm bùng phát mạnh của các bệnh cảm lạnh, cúm, viêm họng, viêm phế quản… Khi người mắc hen suyễn đồng thời bị nhiễm các virus hoặc vi khuẩn này, đường hô hấp sẽ càng bị tổn thương và viêm nặng hơn. Hậu quả là tình trạng bệnh có thể chuyển biến xấu nhanh chóng, thậm chí dẫn đến khó thở nghiêm trọng hoặc phải nhập viện điều trị.
Để hạn chế nguy cơ này, người bệnh cần chủ động tiêm phòng cúm, giữ vệ sinh tay sạch sẽ, tránh tiếp xúc gần với người đang bị cảm cúm và đeo khẩu trang khi ra ngoài, đặc biệt ở nơi đông người hoặc môi trường có nguy cơ lây nhiễm cao.
Những tháng cuối năm thường là thời điểm của các buổi gặp gỡ, lễ hội, tiệc tùng, dẫn đến việc ăn uống, sinh hoạt thiếu điều độ. Thức khuya, dùng rượu bia, hút thuốc lá hoặc ăn uống nhiều đồ chiên rán, cay nóng đều là những yếu tố làm suy giảm hệ miễn dịch, khiến cơ thể nhạy cảm hơn với các tác nhân kích thích. Với người bị hen suyễn, những thay đổi nhỏ này cũng có thể đủ để làm khởi phát một cơn hen.
Bên cạnh đó, việc thiếu ngủ kéo dài còn khiến hệ thống thần kinh và nội tiết mất cân bằng, gây rối loạn phản ứng viêm tự nhiên của cơ thể. Do đó, duy trì lối sống lành mạnh, ngủ đủ giấc và hạn chế sử dụng chất kích thích là điều rất cần thiết để kiểm soát bệnh hen trong mùa lạnh.
Vào mùa đông, hiện tượng đốt than, củi, rơm rạ hoặc sử dụng bếp than tổ ong để sưởi ấm vẫn khá phổ biến ở một số nơi. Các hoạt động này khiến lượng khói bụi và hạt mịn (PM2.5) trong không khí tăng cao. Khi hít phải, các hạt bụi siêu nhỏ này có thể xâm nhập sâu vào phổi, kích thích đường thở và gây ra các cơn hen cấp tính.
Không chỉ vậy, ô nhiễm không khí từ phương tiện giao thông, khói thuốc lá, hoặc hơi hóa chất trong sinh hoạt hằng ngày cũng là những yếu tố nguy cơ đáng lưu ý. Việc theo dõi chỉ số chất lượng không khí (AQI) mỗi ngày và hạn chế ra ngoài vào những ngày ô nhiễm nặng là một biện pháp hữu hiệu giúp người bệnh bảo vệ sức khỏe hô hấp.
Để giảm thiểu nguy cơ bệnh hen suyễn trở nặng vào cuối năm, người bệnh có thể thực hiện một số biện pháp đơn giản nhưng hiệu quả sau:
Thời tiết lạnh cuối năm mang theo nhiều yếu tố bất lợi cho người mắc bệnh hen suyễn, từ không khí khô lạnh, ô nhiễm gia tăng đến thói quen sinh hoạt thay đổi. Tuy nhiên, nếu hiểu rõ nguyên nhân và chủ động thực hiện các biện pháp bảo vệ sức khỏe, người bệnh hoàn toàn có thể kiểm soát tốt cơn hen, giảm nguy cơ tái phát và sống khỏe mạnh hơn trong mùa đông.
SBB Healthcare luôn đồng hành cùng bạn trong hành trình chăm sóc và bảo vệ hệ hô hấp – vì một mùa lạnh an toàn, khỏe mạnh và tràn đầy năng lượng.
